Víst er hún skondin tík þessi pólitík, ég er oft hugsi yfir þingmönnum okkar sem eru lýðræði landsins vægt sagt dýrir í rekstri og stundum jafnvel óþarfir þar sem reynsluleysi þeirra og hroðvirkni er himinhrópandi. Þar er öll gullhúðunin gott dæmi, einnig allskyns regluverk sem sett hefur verið og þingheimur skilur illa og ræður ekki við, þetta allt er farið að minna á þjóðsöguna um orminn sem lá á gullinu og að lokum gleypti eigandann.
Það eru því miður alltof mörg dæmi um að lög séu illa og hroðvirknislega unnin, þar sem þetta vesalings þingfólk í dýrasta leikhúsi landsins, sér ekki út fyrir borðstokkinn á skútunni, það er reynsluleysi þessa fólks, ómældur hroki, ofmat á eigin ágæti, ásamt skammsýni sem er um að kenna, þó það sé upp til hópa vel menntað, en flest hefur lítið eða ekkert nema námið á bak við sig, ( það jafnast nefnilega fátt á við reynslu í lífinu ). Ekki vantar að flestir geti flaggað háskólagráðum eins og Georg Bjarnfreðarson gerði í vinsælli sjónvarpsseríu. Upphlaupin og orðræðan eru ekki svo ólík. Svo þurfa þessi vesalings leikskólabörn sem sitja í sandkassanum við Austurvöll að hafa aðstoðarfólk til að sinna snattinu og skítverkunum, þetta aðstoðarfólk ætti að vera á launum hjá þingmönnunum sjálfum en ekki á kostnað almennings, ég er nokkuð viss um að þá væru aðstoðarfólkið mun færra. Þingmenn þurfa einfaldlega bara að að vinna vinnuna sína. það mætti líka stundum kalla Alþingi „leikhús fáránleikans“ svo vitnað sé beint í formann Viðreisnar, eða trúðasamkomuna í sandkassanum við Austurvöll, því þannig kemur Alþingi almenningi fyrir sjónir í fréttaflutningi fjölmiðla. Einnig finnst mér umhugsunarvert hvað lítill vinnufriður er á þessum vinnustað frá stjórnarandstöðuni það er verið að spyrja um hina furðulegustu hluti svo ekki sé meira sagt. Þarna er dýrmætum tíma sólundað ( hver klukkustund kostar þjóðina tæpa hálfa milljón í þingfararkaup) í innihaldslaust þvaður sem oftast er lítið annað en persónulegt skítkast. Mér finnst að háskólagráðan hafi farið illa í hausinn á sumum þingmönnum og þeir mættu sumir temja sér meiri hæversku í orðavali, (orðbragðið er ekki ósvipuð og hjá Georg Bjarnfreðarsyni í sjónvarpsþáttunum), er þetta e.t.v. kennt í Háskólanum? Það er vel hægt að vera ósammála án þess að vera með persónulegar dylgjur og jafnvel dónaskap. En eru þessir orðhvötu þingmenn og konur ekki oft að kasta steinum úr glerhúsi?. Við skulum ekki vera að nefna fortíðina hjá þeim.
Væri Alþingi rekið eins og venjulegt fyrirtæki væri örugglega búið að segja allflestum að taka pokan sinn og reyna ekki að falast eftir vinnu þarna aftur.
Það er verulega ljótt að hugsa, hvað þá segja og skrifa, værum við ekki jafnvel betur komin undir erlendri stjórn? ( Færeyjar eru gott dæmi ) eða þá að ráða framkvæmdastjóra sem kann að reka fyrirtæki og fámenna stjórn til að stýra landinu. Hér er flækjustigið svo mikið að ekkert er hægt að gera fyrir allskonar uppákomum og kærum, ekki virðist ríkisstjórn og Alþingi ráða of vel við verkefnið. Ísland í heild er ekki stærra en fyrirtæki úti í hinum stórra heimi.
Það er með ríkissjóð eins og heimili landsins að hann þarf að reka af hagsýni og ábyrgð. Þess vegna er það sífellt undrunarefni hvað þingheimur og þá sérstaklega stjórnarandstæðingar á hverjum tíma, þetta á við um alla flokka og flokksbrot, sem hafa komið löppum innfyrir þröskuld í langdýrasta leikhúsi landsins kalla á fjárveitingar í hitt og annað, sumt eru þörf málefni en annað hreinlega óþarfur vitleisisgangur og gæluverkefni. Einu gildir hver er við stjórnvölinn því þegar komið er í minnihluta virðist allt sem sömu aðilar áður hafa sagt um ráðdeild og aðhald vera gleymt.
Verst er að ekki er hægt að treysta því að þingheimur muni hvað sagt var í kosningabaráttunni því það þurrkast út í þinghúsloftinu þegar inn er komið.
Hvað gera heimilin í landinu þegar ekki er til fé til að gera hlutina? Þá er hagrætt svo endarnir nái saman, ef hægt er unnið meira, því ekki geta þeir sem ábyrgð bera á heimilinu gert eins og ríkissjóður að seilast í vasa skattborgarana til að borga brúsann. Þetta mættu þingverjar hafa í huga og taka alvarlega. Á meðan eldri borgurum og öryrkjum landsins er hegnt með skerðingum á lífeyri, sem við eigum fullan rétt á enda allir löngu búnir að ávinna sér þessar lífeyristekjur með æfistarfi sínu, upphaflega voru lífeyrissjóðstekjur kynntar sem hrein viðbót við almannatryggingarnar en ekki hluti þeirra. Hverjir lögðu grundvöllin að þjóðfélagi okkar dag? Það eru einmitt þeir sem nú er refsað með allskonar skerðingum eftir að hafa byggt upp þjóðfélagið eins og við þekkjum það. Þegar umræddar skerðingar eru ræddar í sandkassanum er alltaf talað um kostnað ríkissjóðs, það er aldrei minnst á að af þessum útgjöldum fær ríkissjóður uppundir 7 af hverjum 10 krónum til baka í allskonar sköttum. Ríkissjóður hefur ekki efni á að sólunda tugum milljarða í verkefni sem mikið hefur farið fyrir í umræðuni, það er skólabókardæmi um skammsýni þingheims. Nær væri að svelta heilbrigðiskerfið, menntakerfið, samgöngukerfið, landhelgis og löggæstu aðeins minna svo eitthvað sé nefnt. Lái mér hver sem vill að hafa þessa skoðun, næg eru verkefnin. Og nota svo allt sem kemur inn í gegnum umferðina til að bæta samgöngur í stað þess að nota aðeins um þriðjung. Getur það ekki kallast skattheimta á röngum forsendum? eiga ekki skattekjur að nýtast þar sem til þeirra er stofnað?.
Mér finnst velflestir ef ekki allir búnir að gleyma Icesafe fárinu þegar stjórn Samfylkingar og Vinstri grænna ætluðu að láta þjóðina borga allt heila klúðrið, en forsetinn, gamall flokksbróðir og samherji fjármálaráðherra stoppaði þessa vitleysu, þá var þungur svipur á fjára sjálfum, þjóðin greiddi síðan athvæði um afarkostina og kolfelldi í tvígang, síðar vannst málið fyrir dómstólum. Þjóðin var fljót að gleyma því hver var viðskiptaráðherra þegar hrunið varð, hann var og er Samfylkingarmaður, og var jafn duglegur að dansa kringum gullkálfinn eins og samráðherrar hans. En hann slapp við Landsdóm einhverra hluta vegna (sennilega fyrir plott Steingríms og Jóhönnu). Þess vegna tek ég öllu með miklum fyrirvara sem Samfylking og Vinstri græn segja, svo ekki sé minnst á steypufroðuna sem vellur úr Pírötum og evrubarlóm Viðreisnar sem er ekkert annað en að þeir eru óbeint að segja að þeir geti ekki stýrt landinu. Ekki má gleyma hinum flokkunum sem ónefndir eru, það skortir ekkert á orðaflóðið hjá þeim öllum þeir tala allir sitt í hvora áttina, um sama hlutinn, (einhvern tíman hefði þetta verið kölluð munnræpa). Fyrir nokkrum árum las ég í einhverju blaði um þá skoðun að landsfjórðungarnir ættu sjálfir að hafa umráð yfir stærstum hluta af skattfénu sem til verður á viðkomandi svæði, og hafa seinasta orðið um nýtingu allra auðlinda svæðisins. Er virkilega svo illa komið að þjóðin í heild geti ekki treyst Þingmönnum til að fara með þessi mál?.
Mér finnst að þjóðin megi muna eftir þessu, því þarna sannast, að það er sami rassinn undir öllum þessum stjórnmálamönnum, þeir skipta um skoðun eins og ekkert sé eftir því hvort þeir eru í stjórn eða stjórnarandstöðu. Verst er að það er enginn valkostur um ábyrga stjórnmálamenn, þess vegna gildir einu við hvað er merkt á kjörseðlinum. Þeir muna aðeins á fjögurra ára fresti fyrir hverja þeir eru að vinna, þá lofa þeir öllu fögru fyrir kosningarnar, en minnið er ansi gloppótt því kjördagurinn er ekki liðinn þegar allt er gleymt. Svo vilja stjórnmálamenn að fyrir þeim sé borin virðing.
Svo svona í lokin aðeins um orkumálin.
Í mínum huga þurfum við að virkja allt það vatnsafl vindafl og gufu utan eldvirka beltisins sem tiltækt er. Í sjónvarpinu fyrir ekki allöngu var minnst á einmitt þetta atriði þar kom fram hjá jarðvísindamönnum að það væri ekki spurningin hvort náttúruöflin vakna, heldur aðeins hvenær að því kemur. Og er ekki Reykjanesið og svæði því tengd farin að rumska? Þá er gott að eiga aflstöðvar utan eldvirka beltisins svo eitthvað rafmagn verði tiltækt, landsmenn hafi þá allavega ljóstýru og rafmagn á tölvurnar svo hægt sé að skrifa draumóraskýrslur og hafa hita, því án rafmagns er hitaveitan að mestu óstarfhæf. Á höfuðborgarsvæðinu er aflið sem hitaveitan þarf að skaffa brátt komið yfir þrjár Kárahnjúkavirkjanir, og rennslið í gegnum ofna höfuðborgarsvæðisins á köldum degi er svipað eða meira en rennslið í Elliðaánum, svo finnst mér vera afskaplega illa farið með heitavatnið hér í höfuðborginni.
En tvískinnungur, vanþekking og innantóm upphróp og hræsni þeirra sem tala fyrir náttúruvernd er þvílíkur að það hálfa væri nóg. Það er ekki nóg að vilja jarðefnaeldsneytið burt, og segja einungis „það þarf bara að slökkva á einu Álveri“, raforkusamningar slíkra fyrirtækja eru til langs tíma og kosta orkuframleiðandan stórfé ef útaf er brugðið, svo veita þessi fyrirtæki fjölmörgum vinnu beint og óbeint einnig skaffa þau umtalsverðan gjaldeyri, eru landsmenn tilbúnir að borga þann reikning?, ég held ekki.
Það er dagsatt að loftlínurnar eru ekkert augnayndi en samt eru þær skárri en strengur sem flytur sama afl, Þar sem svona aflstrengur er lagður er skipt um jarðveg, við það verður til um 6 m breiður vegslóði sem ekki er hægt að nota sem þjóðveg. Svo er ekki útilokað að sandurinn okkar sé of mikið einangrandi og flytji þar með ekki varmann nógu hratt frá þessum stóru aflstrengjum, það kostar örugglega stórfé ef flytja þarf inn sand sem uppfyllir varmaflutnings þörfina. Svo framleiða strengir sem eru reknir á 130 KV eða hærri spennu nálægt því 10 sinnum meira launafl en sambærileg loftlína og því þarf að eyða svo eitthvað komi út úr strengendanum, það er gert með stóru spóluvirki sem reisa þarf með reglubundnu millibili meðfram lagnaleiðinni. Verði hinsvegar launaflið ráðandi í kerfinu geta virkjanirnar ekki haldið kerfinu stöðugu. Það er rafeðlisfræðileg staðreynd og lögmál sem meira að segja friðunarsinnar fá engu ráðið um. Byggðalínuhringurinn og álmur út frá honum eru það veik tenging, að það virkar í dag eins og einskonar teygjuband á samtengingar virkjana milli landshluta svo er flutningsgetan ekki næg.
Svo er það sýnileikinn, strenglögnin (lagnaleiðin) er og verður sýnileg um langa framtíð, en verði loftlína óþörf er einfalt að taka hana niður þá sést ekkert hvar hún var þ.e.a.s. afturkræf framkvæmd.
Islendingar nota mikla raforku og hana þarf að flytja misjafnlega langar vegalengdir, til þess þarf flutningsmannvirki sem yfirleitt er háspennulína að borgar/bæjarmörkum og strengir innanbæjar.
Er almenningur tilbúinn að greiða mun hærra verð en nú er og leggja jarðstrengi með tilheyrandi slóðum og spóluvirkjum. Svo ef strengur bilar getur tekið viku að staðsetja bilun og a.m.k aðra að gera við, en á loftlínuni sést hvar bilun er og tekur oftast innan við sólarhring að gera við. Er almenningur í jafnvel heilum landshluta eða bæjarfélagi tilbúinn að vera í myrkri og kulda meðan gert er við og hvort er betra að vera rafmagnslaus í sólarhring eða svo, eða jafnvel í tvær vikur +?.
Er það virkilega svo illa komið fyrir okkur að reisa þurfi Kjarnorkuver til að leysa orkuskortinn í stað þess að byggja vatnsaflstöðvar, vindmillur, sjávarfallastöðvar og jarðgufustöðvar
til sömu nota, það finnst mér persónulega ótækt þegar kappnóg er til að vatni, vindi, gufu og sjávarfallastraumum utan eldvirka beltisins sem bíða þess eins að gera gagn.
En til að tryggja sér raforku í bilanatilfellum þegar aðeins er ein flutningsleið er að viðkomandi svæði ekki annað til ráða en að kaupa stórar dieselvélar sem nota nokkur hundruð lítra af dieselolíu hver á klukkustund. Hver klukkustund þegar Mjólkárlína (Þar þekki ég best til eftir um 40 ára starf sem vélstjóri og rafvirki) er úti eða bilun í flutningskerfum gera hátt í 10.000 lítra af dieselolíu þegar allt er talið. (fjarvarmaveiturnar eru þar með). Það er gróf þumalputtaformúla að til að framleiða 1000 kwh á klukkustund þarf nálægt 300 lítra af dieselolíu. Á síðustu árum hefur tvisvar þurft að skerða raforku til fjarvarmaveitna, fiskimjölsverksmiðja og fleiri vegna slæmrar vatnsstöðu. Líka hefur það árhrif á vatnsbúskapinn að með auknu álagi fara allar vélar að nýta aflgjafann verr, það er gróf viðmiðun að þegar álag fer að fara uppfyrir 75 til 90 % af ástimpliðu afli fara aflvélarnar að nota meira af aflgjafanum, gildir þá einu hvort um er ræða vatn, gufu, eða dieselolíu, allt telur þetta. Þessar skerðingar eru í boði allt of flókins og seinvirks regluverks og óábyrgs og kæruglaðs fólks og samtaka sem vilja kalla sig náttúruverndarsinna. Vissulega eigum við að ganga vel um náttúru landsins en við eigum líka að nota okkur auðlindirnar, okkur og afkomendum okkar til hagsbóta. Þetta reglufargan og rörsýn friðunnarsinna hefur kostað þjóðarbúið tugi milljarða fyrir utan öll sparifataklæddu loftslagsmarkmiðin og losunarheimildirnar. Réttast væri að senda þessum aðilum reikninginn fyrir því sem þessi endaleysa kostar þjóðarbúið.
Ég tel það óumdeilda staðreynd að allur frágangur eftir framkvæmdir virkjunaraðila sé og hafi verið til fyrirmyndar. Mannvirkin eru hönnuð þannig að það er engu líkara að þau hafi staðið þarna alla tíð, svo eru flestallir hálendisvegir þeirra verk, það er stórt hagsmunamál og búbót fyrir ferðaþjónustuna, það er nokkuð öruggt að án virkjanaframkvæmdana væru hálendisvegirnir að stærstum hluta ekki til.
Ingimundur Andrésson
Höfundur er raf- og vélfræðingur
