Landssamband fiskeldisstöðva gekk á dögunum inn í samtök fyrirtækja í sjávarútvegi. Þar eru því SFS sem senda inn fyrir þerira hönd til stjórnvalda umsögn um drög að lagafrumvarpi um breytingu á ýmsum lagafrumvörpum sem tengjast fiskeldi.
Auðlindin er sjávarrýmið
Í umsögninni segir að auðlindin sem sjókvíaeldi á laxi nýtir er rýmið til fiskeldis. Burðarþolsmatinu er ætlað að meta afrakstursgetu auðlindarinnar og metið er þol hennar til að taka á móti auknu lífrænu álagi án þess að það hafi óæskileg áhrif á lífríkið.
Laxeldi í sjókvíum getur haft óæskileg hliðaráhrif á aðra hagsmuni og er því mikilvægt að draga úr slíkum hliðaráhrifum með hagkvæmum hætti með mótvægisaðgerðum.
Burðarþol og svo áhættumat
Þegar burðarþolsmatið liggur fyrir er komið að afleiðingunum. Þá eru athuguð neikvæð áhrif fyrirhugaðs eldis á aðra hagsmuni og tekin tillit til þeirra, að gefnum mótvægisaðgerðum, með takmörkun á umfangi eldisins ef þurfa þykir. Áhættumatinu er ætlað að meta slík áhrif vegna mögulegrar erfðablöndunar eldisfisks við villta laxastofna.
Samtökin segja því að eðlilegri röð ákvæða væri sú, að lagagreinin um burðarþolsmat kæmi á undan greininni um áhættumat.
Hlutverk Hafrannsóknarstofnunar
Hafrannsóknastofnun er vísindaleg rannsóknastofnun, segir í umsögninni. Mjög mikilvægt er að álit hennar sé ráðgefandi vegna bæði stefnumótunar stjórnvalda og ákvarðanatöku leyfisveitanda og eftirlitsaðila. Mikilvægt er að forðast að hinn vísindalegi ráðgjafi hafi hlutverk stjórnvalds því að slíkt fyrirkomulag væri vond stjórnsýsla og græfi undan trúverðugleika hins vísindalega ráðgjafa.
Með öðrum orðum hlutverk vísindastofnunar er ráðgjöf en ekki að vera stjórnvald.
Nýtingarstefna í fiskeldi verði ávallt nýtingarstefna stjórnvalda, en ekki nýtingarstefna ráðgjafanna.
Athugasemdir við áhættumatið
Gerðar eru nokkrar athugasemdir við ákvæði frumvarpsdraganna um áhættumatið.
Í fyrsta lagi verði áhættumatið uppfært svo oft sem þurfa þykir í ljósi þróunar og þekkingar og raunhæfra mótvægisaðgerða, en þó eigi sjaldnar en einu sinni á ári.
Í öðru lagi verði áhættumat á hverjum tíma byggt á mismunandi og ólíkum forsendum og valkostum um eldisaðgerðir og mótvægisaðgerðir og niðurstöður birtar sem tafla með mati á ólíkum valkostum. Mikilvægi slíks fyrirkomulags kemur til af því, að eðlilegast hlýtur að teljast að áhættumatinu sé ætlað að nýtast sem vísindaleg ráðgjöf sem gagnist stjórnvöldum við mótun og þróun stefnu á sviði auðlindanýtingar með laxeldi.
Í þriðja lagi verði mótvægisaðgerða flokkaðar í tvo flokka:
1) Fyrsta stigs mótvægisaðgerðir. Þær fara fram eldisstað. Dæmi um slíkar mótvægisaðgerðir eru notkun stærri seiða og smærri möskva til að draga úr seiðasleppingum, beiting ljósastýringar til að draga úr líkum á kynþroska, o.s.frv. Þess má vænta að þróun í eldistækni og fyrsta stigs mótvægisaðgerðum geti á hverjum tíma verið til þess fallin að draga enn frekar úr áhættu á erfðablöndun.
2) Annars stigs mótvægisaðgerðir. Þær fara fram í ánum. Er þá fylgst á reglubundinn hátt með komu eldisfiska, t.d. með notkun myndavéla, og brugðist við og eldisfiskar fjarlægðir á kostnað eldisaðila, annað hvort með vöktun og veiði eða með því að virkja gildrur við árnar.
Umsögninni um áhættumatið lýkur með þessum orðum:
Að mati samtakanna eru virkar varnir og mótvægisaðgerðir, bæði fyrsta stigs og annars stigs, ábyrgasta leiðin til að lágmarka áhættu. Mikilvægt er að reiknað áhættumat taki fullt tillit til þessara þátta.
