Ljósvörpuverkefni Optitogs ehf. hefur hlotið viðurkenningu úr Nýsköpunarsjóði dr. Þorsteins Inga Sigfússonar við Háskóla Íslands. Halla Jónsdóttir, stofnandi og rannsókna- og þróunarstjóri Optitogs, tók við viðurkenningunni úr hendi Jóns Atla Benediktssonar, rektors Háskóla Íslands, við hátíðlega athöfn 2. júní síðastliðinn.
Þetta er í annað sinn sem viðurkenning er veitt úr sjóðnum en tilgangur hans er að stuðla að auknum áhuga á nýsköpun og styrkja efnilega frumkvöðla, nemendur eða vísindamenn, sem með einhverjum hætti sinna verkefnum eða rannsóknum er lúta að nýsköpun.
Ljósvörpuverkefni Optitogs ehf. hófst árið 2003 með það að markmiði að þróa leiðir til að minnka umhverfisspor fiskveiða. Sérstök áhersla hefur verið lögð á að draga úr kolefnisspori togveiða og að vernda uppvaxtarsvæði nytjastofna á hafsbotni. Helmingur alls sjávarafla í Evrópu er veiddur með togvörpu og er það hlutfall enn hærra hér við land. Notkun botnvörpu liggur undir ámæli vegna áhrifa hennar á lífríki sjávarbotns og búsvæði nytjastofna. Rannsóknir og tilraunir sýna að ljósvarpa getur smalað rækju inn í togveiðarfæri án botnsnertingar en það hlífir búsvæðum á hafsbotni, sparar eldsneyti og dregur úr losun gróðurhúsalofttegunda. Fyrirtækið nýtir gervigreind til að meta smölunarhæfni ljósa fyrir aðra nytjastofna.
Sagan á bak við verkefnið
Frumkvöðlar verkefnisins eru Einar Hreinsson, Geir Guðmundsson og Halla Jónsdóttir. Halla, sem er fiskisjúkdómafræðingur, hefur m.a. unnið í fiskeldi og hjá henni vaknaði sú hugmynd hvort hægt væri að smala fiski með því að nota tækni og skynfæri fisksins. Þegar Halla viðraði þessar hugmyndir kom fljótt í ljós að Einar Hreinsson veiðafærafræðingur og Geir Guðmundsson verkfræðingur voru með svipaðar hugmyndir. Úr varð að láta reyna á það hvort hægt væri að nota ljós til þess að smala fiski. Torfi Þórhallsson verkfræðingur bættist svo í hópinn en hann hafði þekkingu á smíði og stjórn ómannaðra djúpfara. Tilraunaveiðar leiddu fljótt í ljós að þessi möguleiki væri fyrir hendi og nú hafa frekari rannsóknir og tilraunir sýnt að ljós smalar tvöfalt meira inn af rækju þegar veitt er án botnsnertingar.
Meðal þeirra fjölmörgu sem hafa komið að verkefninu eru Þorsteinn Ingi Sigfússon, Kristján Leósson, Guðmundur Þórðarson, Einar Valur Kristjánsson, Jón Davíðsson, Haukur Hafsteinsson, Kristján Guðmundsson, Valur Einarsson, Hjalti Karlsson, Arnþór Kristjánsson, Haraldur Einarsson, Jón Snorrason, Þórarinn Pálsson, Örn Hrafnsson og Gunnar Jóhannsson.
Fyrstu notendur eru verkefninu dýrmætir og hafa útgerðin Tjaldtangi, sem gerir út rækjutogarann Klakk ÍS, og áhöfn reynst aðstandendum Optitogs mikilvægustu bandamennirnir. Sérstakar þakkir fá einnig Hafrannsóknastofnun, Háskólinn í Reykjavík, Tæknisetur Íslands, Sjávarklasinn og Tækniþróunarsjóður fyrir stuðning við verkefnið.
