„Atvinnulíf á Vestfjörðum hefur á síðustu árum rétt úr kútnum, einkum vegna uppbyggingar laxeldis. Laxeldi á Vestfjörðum er byggt á ákvörðun sem tekin var 2004 um að loka stærstum hluta strandlengju Íslands fyrir laxeldi, en beina því í staðinn á þau svæði þar sem litlar sem engar laxveiðiár eru. Íbúum er tekið að fjölga á sumum svæðum Vestfjarða, nokkuð sem fyrir örfáum árum var talið ómögulegt.“ Svo segir í Morgunblaðsgrein Halldórs Jónssonar, rekstrarstjóra á Akranesi og fyrrv. bæjarfulltrúa á Ísafirði, sem birtist í dag. Halldór heldur áfram og skrifar: „Þegar laxeldið var að komast á legg kom fram félagsskapur veiðirétthafa sem kvaðst beita öllum tiltækum ráðum til þess að koma í veg fyrir þessa atvinnuuppbyggingu, þrátt fyrir að hverfandi laxveiði sé í ám á Vestfjörðum. Þeir hafa svo sannarlega staðið við þá hótun og eru nú með færustu lagatækna landsins í vinnu.“
Grein Halldórs fjallar ekki einvörðungu um laxeldi, heldur um önnur umdeild mál á Vestfjörðum eins og Hvalárvirkjun og vegagerð um Teigsskóg. Í greininni rekur Halldór hvernig sjónarhorn og afstaða til umdeildra mála er mismunandi eftir búsetu.
„Undanfarna áratugi hefur átt sér stað fordæmalaus uppbygging á suðvesturhorni landsins. Uppbyggingunni hefur ráðið sá vilji almennings og kjörinna fulltrúa þeirra að tryggja sem bestar aðstæður til byggðar. Hagsmunir íbúa hafa vegið þyngst. Maðurinn hefur notið vafans.
Mörg dæmi má nefna um þessa uppbyggingu. Nýir vegir hafa verið lagðir og eldri endurnýjaðir, sumir við og í gegnum náttúruperlur, til að flýta för íbúa og stytta leiðir. Hvar væri mannlíf á fegurstu kjarrivöxnum svæðum suðvesturhornins án vega? Gæti Hvalfjörður verið án vega og hvernig myndu menn njóta Þingvalla án vegasambands? Malbikaðir vegir og göngustígar hafa verið lagðir um Elliðaáardalinn. Hagsmunir íbúa í forgangi.“
Um fjárhagslega hagsmuni laxveiðiáa í Ísafjarðardjúpi skrifar Halldór:
„Tekjur af umræddum þremur ám í Ísafjarðardjúpi, Hvannadalsá, Laugardalsá og Langadalsá eru í besta falli 20-25 milljónir á ári. Ekkert starf hefur skapast á Vestfjörðum vegna þessarar starfsemi, svo vitað sé. Hver eru hin náttúrulegu verðmæti í þessum ám sem í hættu geta verið vegna hugsanlegra slysa við laxeldi? Engin þeirra státar af sínum upprunalega náttúrlega stofni heldur hefur um árabil verið stunduð þar skipuleg laxarækt með stofnum annars staðar frá. Ein þessara áa, Laugardalsá, er í grunninn ekki laxveiðiá. Hún varð það ekki fyrr en hún var sprengd upp og í hana byggður mikill laxastigi. Ekki er hér lagt til að slík á skuli flokkuð sem manngert leiktæki, en fráleitt er hún náttúruverðmæti. Veiði í þessum ám er hverfandi. Á síðasta ári voru dregnir úr ám laxar um þrjú hundruð sinnum, sumir oftar en aðrir. Það eru hagsmunir um tylftar veiðirétthafa þessara laxa sem eiga að ganga framar hagsmunum þúsunda íbúa svæðisins. Þarna ráða ekki hagsmunir íbúanna.“
Halldór áætlar að útflutningsverðmæti 30 þúsund tonna laxeldis í Djúpinu geti verið um 25 milljarðar á ári. „Byggðastofnun telur að um 200 bein og afleidd störf skapist við hver tíu þúsund tonn laxeldis. Samtals gætu því 600 bein og óbein störf orðið til í byggðum við Ísafjarðardjúp vegna laxeldis. Því er um gríðarlega beina fjárhagslega og byggðalega hagsmuni að ræða. Ráði áhættumat Hafrannsóknarstofnunar munu þessir hagsmunir víkja,“ skrifar Halldór.
smari@bb.is
