Merkir Íslendingar – Eggert Ólafsson

Eggert Ólafsson fæddist í Svefneyjum á Breiðafirði 1. desember 1726, sonur Ólafs Gunnlaugssonar bónda og Ragnhildar Sigurðardóttur.

Eggert lærði hjá móðurbróður sínum, Sigurði presti í Flatey, og var í fóstri hjá öðrum móðurbróður, Guðmundi, sýslumanni á Ingjaldshóli. Hann lauk stúdentsprófi í Skálholti, stundaði nám í heimspeki og náttúrufræði við Hafnarháskóla, þótti frábær námsmaður, las m.a. forn, þjóðleg fræði, málfræði, lögfræði og búfræði, var lærður í latínu og grísku og talaði dönsku, sænsku, ensku, þýsku og frönsku.

Á árunum 1752-57 fóru Eggert og Bjarni Pálsson, síðar landlæknir, rannsóknarferð um Ísland. Afraksturinn er Ferðabók Eggerts og Bjarna Pálssonar sem Eggert samdi á dönsku og að mestu leyti einn. Ritið er viðamikil lýsing á náttúru landsins og gæðum, og greinargerð um íslenskt þjóðlíf og landshagi.

Eggert var skipaður varalögmaður sunnan og austan 1767. Hann lét þá byggja upp jörð sína, Hofsstaði í Eyjahreppi, og ákvað að setjast þar að. Sama haust kvæntist hann Ingibjörgu, dóttur Guðmundar, móðurbróður síns. Þau héldu veglega brúðkaupsveislu að fornum sið í Reykholti, dvöldu um veturinn í Sauðlauksdal, héldu um vorið áleiðis að Hofsstöðum en fórust í aftakaveðri á Breiðafirði 1768.

Þjóðin öll syrgði Eggert enda mikils af honum vænst. Hann var framfarasinni og upplýsingarmaður en jafnframt þjóðernissinnaður. Eggert trúði á land, þjóð og framtíð og var mikilvægur fyrirrennari Baldvins Einarssonar og Fjölnismanna sem höfðu hann í ýmsu að fyrirmynd. Af skáldskap Eggerts er hins vegar Búnaðarbálkur hans þekktastur sem ber fyrst og fremst að skoða sem boðskap í bundnu máli. En önnur skáld hafa ort um hann fögur ljóð, s.s. Matthías Jochumsson, Matthías Johannessen og Jónas Hallgrímsson.

_______________________________

Eggert Ólafs­son fædd­ist 1. des­em­ber árið 1726.
Í Skáldu, af­mæl­is­daga­bók Jó­hann­es­ar úr Kötl­um, er þetta er­indi eft­ir Eggert:Skulu kaup­ferðir

í kjör fall­ast

og vaxa vel­meg­in;

springa munu blóm­st­ur

á bæj­ar­tré,

göfgu mun þá fjölga fræi.

Flest­ir þekkja Lyst­hús­kvæði Eggerts.
Þetta er viðkvæðið:Fag­urt galaði fugl­inn sá

forðum tíð í lundi;

listamaður­inn lengi þar við undi.

Hér koma tvö fyrstu er­ind­in:Und­ir blá­um sól­ar sali

Sauðlauks- uppi í lygn­um -dali

fólkið hafði af hanagali

hvörs­dags skemmt­un bæn­um á,

fag­urt galaði fugl­inn sá

og af fleiri fugla hjali

frygð um sum­ar-stund­ir;

listamaður­inn lengi þar við undi.

Laufa byggja skyldi skála,

skemmti­lega sniðka og mála

í lystig­arði ljúfra kála,

lít­il skríkja var þar hjá,

fag­urt galaði fugl­inn sá;

týr­ar þá við timbri rjála

á tóla smíða fundi

listamaður­inn lengi þar við undi.

Morgunblaðið.

DEILA