Óðinshani er einn af fallegustu fuglunum sem koma hingað á vorin en hann er oft seint á ferð enda þarf hann að fljúga yfir þvílík höf og víðerni að fáir fuglar ná nokkru svipuðu í fari milli heimsálfa. Þetta er þó bara nýlega uppgötvað og í hópi þeirra sem drógu upp rétta farið hjá þessum fugli eru vísindamenn við Háskóla Íslands.
„Óðinshani sem kemur úr eggi á Íslandi flýgur ævintýralegar vegalengdir,“ segir José Alves, sem er gestavísindamaður við Rannsóknasetur Háskóla Íslands á Suðurlandi. „Hann flýgur héðan til Grænlands og svo eftir Atlantshafsströnd Norður-Ameríku alla leið til Flórída. Hann nemur hins vegar ekki staðar þar heldur flýgur áfram yfir Karíbahaf og yfir í Kyrrahaf. Þar hefur hann vetursetu á opnu hafi milli Níkarakva, Ekvador og Galapagoseyja. Hann ferðast því 15 til 18 þúsund kílómetra á hverju ári.“
José Alves er frá Portúgal en hann lauk doktorsgráðu frá University of East Anglia með áherslu á rannsóknir á jaðrakan. Hann kemur hingað á hverju sumri til að stunda rannsóknir á farfuglum með vísindamönnum við Háskólann.
Það er magnað að fugl sem er einungis 40 grömm að þyngd afreki svona nokkuð. „Hvernig vitum við þetta?“ svarar José snöggt spurningu um þessa nýlegu þekkingu. „Við fylgjumst með ferðalagi óðinshanans með því að festa sérhæft staðsetningartæki við bakið á fuglinum. Tækið mælir ljósmagn í umhverfi fuglsins, sem er að mestu sólarljós, hvern einasta dag ársins. Þar sem við þekkjum tíma sólarupprásar og sólarlags og hádegis á mismunandi breiddar- og lengdargráðum getum við ákvarðað staðsetningu fuglsins með talsvert mikilli nákvæmni fyrir nánast hvern einasta dag.“
José segir að leynivopn óðinshanans sé að hann þurfi ekki sífellt að fljúga, hann geti í raun sest á sjó og hvílst og bætt á tankinn því vitað er að hann étur svif við yfirborðið.
„Ég rannsaka aðallega vaðfugla og þessi er frábrugðinn á þann veg að hann ver vetrinum á opnu hafi. Þá er hann frekar sjófugl en vaðfugl því þeir síðarnefndu verja oftast vetrum á strandsvæðum. Þessi nýja þekking gefur okkur færi á að skilja betur tengsl vistkerfa á norðurslóðum við mismunandi búsvæði langt í suðri til sjávar og við strendur. Nú þegar við vitum hvert óðinshaninn fer getum við leitað svara við því hvernig hann ver tímanum utan Íslands.“
